
نخستین جوجههای میشمرغ با همکاری علمی-اجرایی دانشگاه شهید بهشتی، در شرایط خارج از زیستگاه متولد شدند.
دکتر فراهم احمدزاده، دانشیار گروه تنوعزیستی ومدیریت اکوسیستمهای پژوهشکده علوم محیطی و مشاور علمی پروژه گفت: برای نخستین بار، دانش تکثیر «جوجههای میشمرغ» در شرایط اسارت در کشور با موفقیت، بومی و اجرا شد. این موفقیت، امیدهای تازهای برای حفظ و احیای جمعیت این گونه را بهوجود آورد. این برنامهٔ علمی-اجرایی با استفاده از تخم موجود در لانههای کشفشده در زیستگاههای پر تهدید انجام شد و از این طریق، هماکنون سه جوجه در شرایط اسارت متولد شده و در مرکز تحقیقات و تکثیر این گونه در «دشت سوتاو» نگهداری میشوند.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تشریح اهمیت این پروژه اظهار داشت: میشمرغ، سنگینوزنترین پرنده با قابلیت پرواز در جهان است که وضعیت جهانی آن در حال حاضر «در معرض خطر انقراض (EN) » است اما از آنجا که در دهههای اخیر جمعیت این گونه در ایران بهشدت کاهش یافته، تنها کمتر از ۲۰ فرد از این گونه در منطقهای بسیار محدود در حاشیه شهر بوکان در استان آذربایجان غربی و بخش کوچکی از شهرستان سقز در استان کردستان زندگی میکند. از همینرو این گونه در ایران از حساسیت بالای حفاظتی برخوردار است.
دکتر احمدزاده ادامه داد: جمعیت بسیار محدود این گونه، نیازمند توجه جدی است. در سالهای اخیر سازمان حفاظت محیط زیست و گروههای مردمی، تلاشهای زیادی برای ایمنسازی زیستگاه این گونه انجام دادهاند. مهمترین زیستگاه این گونه، محدودهٔ پناهگاه حیاتوحش دشت سوتاو و حمامیان است و این پرنده از دیرباز با کشتزارهای گندم دیم مأنوس بوده و در این کشتزارها لانهسازی و زادآوری میکند.
ایشان با تشریح فعالیتهای صورت گرفته برای حفظ این گونه خاطرنشان شد: در سالهای گذشته، برنامهٔ خرید و پایش کشتزارهای گندم دیم، خرید گندم سرپا (خرید محصول درو نشده) و بهتعویق انداختن دروی محصول، بهره گیری از تجهیزات نوین در پایش و حفاظت، بهکارگیری نیروهای مردمی در حفاظت زیستگاه در غالب «چیرگبان» (حافظان میشمرغ) در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست بوده است. همچنین اقدامات فرهنگی مناسبی با کمک هنرمندان، مستندسازان، برنامه عمران ملل متحد و گروههای مردمی برای شناساندن میشمرغ و برندسازی این گونه در شهرستان بوکان انجام شده است اما با توجه روند منفی رشد جمعیت این گونه، ناگزیر به ایجاد جمعیت پشتیبان با هدف معرفی افراد تکثیرشده در اسارت به زیستگاه در آینده هستیم.
دکتر احمدزاده افزود: خوشبختانه با توجه به مطالعات طولانی و بررسیهای میدانی و بومیسازی تجربیات اندک جهانی و با اتکا به توان کارشناسان و متخصصان ایرانی، نخستین اقدام برای تولد جوجه میشمرغها خارج از زیستگاه و در اتاق تکثیر با موفقیت همراه بود.
دانشیار پژوهشکده علوم محیطی همچنین تصریح کرد: از آنجا که دانش تکثیر میشمرغ در کشور وجود نداشت و از طرف دیگر نیازمند ایجاد یک جمعیت پشتیبان بودیم، این اقدام بهصورت علمی-مطالعاتی و با همکاری پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی آغاز شد. تخمهای برداشته شده از هر لانه، یک عدد از دو یا سه تخمی است که پرنده بهطور معمول میگذارد و از بابت آسیب به جمعیت وحشی، کمترین نگرانی را داریم. چرا که مطالعات در اروپا نشان میدهد که در صورت رعایت حساسیتهای رفتاری و زیستی گونه، پرنده بهمحض کم شدن یک تخم از لانه، تخمی جدید را جایگزین میکند.
دانشیار پژوهشکده علوممحیطی در پایان تاکید کرد: در حال حاضر برنامه رصدهای بالینی، رشد، تغذیه، ثبت اطلاعات ژنتیکی و رفتاری جوجهها در حال انجام است تا دادههای خود را در این زمینه برای حفاظت هرچه بهتر در زیستگاه و همچنین ایجاد جمعیت پشتیبان ارتقا دهیم.